Судалт авдрын нууц (Төгсгөл)

- Намайг тавцан дээр байгаа, таныг унтаж байгаа гэдгийг Армстронг мэдэж байсан. Тэгээд л авдрыг онгойлгох гэж. Тэр энэ халиваар түгжээг эвдэхийг оролджээ. Дараа нь ямар нэгэн юм болж та түүний хашгирахыг сонссон байна.
- Түүнд юу тохиолддог байнаа, Эллердайс? гэж би шивнэлээ.
Эллердайс миний мөрөн дээр гараа тавин өөрийнхөө каютад аваачлаа.
- Энд чөлөөтэй ярьж болно, сэр. Харин тэнд, яаж мэдхэв хэн нэг нь сонсчих ч юм билүү. Ахмад Баркли, энэ авдар дотор юу байна гэж та бодож байна?
- Тангараглая Эллердайс. Надад ямар ч төсөөлөл алга.
- Тэгэхээр би нэг л зүйлийг хэлж чадах байна. Бидэнд мэдэгдэж байгаа баримтуудыг аваад үзэе л дээ. Тэр элдэв чимэглэлүүдээр ямар ч нүх сүвийг халхалж болноо доо. Авдрын хэмжээ байна. Дөрвөн хүн дөнгөн данган өргөж байсан шүү дээ. Эцэст нь хоёр хүн түүнийг онгойлгох гэж оролдоод хоёулаа үхсэнийг мартаж болохгүй. Юу болоод байгаа нь ойлгомжтой биш үү, сэр?
- Та авдар дотор хүн байна гэж хэлэх гээд байна уу?
- Тэгэхгүй яах юм. Сэр, та өмнөд Америкийн орнуудыг сайн мэднэ. Өнөөдөр ерөнхийлөгч байсан хүнд маргааш нь гэхэд л нохой шиг хор өгч орхидог улс. Тэндхийн хүмүүс зөвхөн өөрийнхөө амь насны төлөө л бүхнийг хийж байдаг юм. Миний бодоход авдар дотор ямар нэгэн шийдсэн, зэвсэглэсэн этгээд нуугдаж байна. Тэр ч амьдаараа бидний гарт орно гэж байхгүй дээ.
- Түүний чинь хоол унд нь тэгээд яах болж байна?
- Авдар багтаамж ихтэй, тэгээд ч нэг хүнд их юм орохгүй. Бодвол дарвуулт онгоцны багийнхан дунд түүнд ус аваачиж өгдөг санаа нэгт этгээд байсан биз.
- Таныхаар бол авдрыг онгойлгож болохгүй гэсэн бичиг бол ердөө л мэх болж байна уу?
- Яг тийм, сэр. Та үүнийг өөрөөр тайлбарлаж чадах юм уу?
Би ч чадахгүй гэдгээ мэдэж байлаа.
- Одоо бид яах ёстой вэ?
- Тэр шийдсэн дээрэмчинг юу ч зогсоож чадахгүй. Авдрыг татлагаар уяад хагас цаг хиртэй чирэх хэрэгтэй. Тэгвэл санаа амар онгойлгож болно. Бүр авдрыг олсоор ороогоод тэр хүнийг усгүй байлгаж болох юм. Эсвэл агаар оруулахгүйн тулд нүх сүв болгоныг нь таглах хэрэгтэй.
- За боллоо, Эллердайс гэж би уурсан дуу алдаад – Хөлгийн бүх л багийг ганц хүн айлгах нь л дутаж гэнэ. Хэрвээ авдар дотор хэн нэгэн байгаа л юм бол би түүнийг тэндээс гаргана.
Би кают руугаа очоод гар буу авч гол кают руу оров.
- За Эллердайс, түгжээг онгойлго. Би бэлэн байдалд зогсож байя гэж тушаав.
- Бурхныг бодож сэр, та юу хийж байгаагаа бодооч! Хоёр хүн алагдчихсан байна. Нэгнийх нь хивсэн дээр асгарсан цус хатаж ч амжаагүй байна шүү дээ! хэмээн Эллердайс дуу алдлаа.
- Тийм тусмаа бид өшөөг нь авах ёстой.
- За тэгэе дээ сэр. Гэхдээ ядаж мужааныг дуудахыг зөвшөөрөөч. Гурвуулаа бол хоёулхнаа байснаас дээр шүү дээ. Тэр бол хүчтэй бас зоригтой залуу.
Эллердайс мужааныг авчрахаар явж, би авдартай хамт каютад үлдлээ. Би өөртөө найдах хэдий боловч дундад зууны Испанийн энэхүү сүрлэг эдээс эмээж, ширээний цаана очиж суусан нь дээр гэж үзэв. Өглөө болж, өрөө бага багаар гэрэлтсээр уран дархан ямар их сэтгэл гаргаж хөдөлмөрлөсний гэрч болох авдрын улаан, цагаан судлууд, модон болон металл чимгүүдийнх нь хээ угалз тодхон харагдана.
Удалгүй Эллердайс гартаа алх барьсан мужааныг дагуулсаар орж ирлээ. Мужаан Армстронгийн цогцсыг хараад толгой сэгсрэн
- Муу юм болжээ, сэр. Та бас энэ авдар дотор хэн нэгэн нуугдаж байна гэж бодож байгаа юм уу?
- Үүнд ямар ч эргэлзээ байхгүй гэж Эллердайс хариулаад юу ч болсон бэлэн байдлаар халивыг авлаа.
- Та хоёр зэрэгцээд зогсож бай, харин би түгжээг онгойлгоё. Хэрэв тэр этгээд зугтах гэвэл мужаан чи түүний толгой руу бүх хүчээрээ цохь. Харин та сэр түүнийг гараа хөдөлгөх л юм бол шууд буудаарай. За эхэлэе!
Эллердайс судалт авдрын өмнө өвдөглөж суугаад халивын үзүүрийг таган доогуур нь шургуулав. Цоож тасхийн дуугарснаа онгойлоо.
- Бэлдээд! гэж хашгираад авдарны хүнд тагийг хүчлэн түлхлээ.
Яг тэр мөчид бид гурвуул гэдрэг үсрэн би буутай гараа сунган мужаан алхаа далайн хүлээв. Нэг секунд, дахиад бас нэг секунд өнгөрлөө, юу ч болсонгүй. Бид авдарт ойртож ирээд харцгаалаа. Авдар хоосон байв.
Гэхдээ бүр ч хоосон биш л дээ, буланд нь маш уран хийцтэй лааны суурь байсан нь үзтэл авдрынхаа адилаар ихэд хуучны эд ажээ. Металлынх нь шаргал өнгө, өвөрмөц хийц нь энэ эдийн асар их үнийг хэлээд өгч байв. Үүнийг эс тооцвол тоосноос өөр жинтэй, үнэтэй зүйл судалтай авдар дотор байсангүй.
- Ийм байдаг байжээ, чөтгөр ав! хэмээн Эллердайс дуу алдаад – Энэ чинь тэгээд яахаараа ийм хүнд байдаг байнаа?
- Авдарны хана, таг нь ямар зузаан байгааг харахгүй юу. Лавтай таван дюймаас багагүй дээ. Таганд нь бэхэлсэн тэр асар том пүршийг хар л даа.
- Ийм пүршийг тагийг нь нээлттэй тогтоох гэж хийдэг юм гэж туслах маань тайлбарлаад – Тэр дотор талд нь германаар бичсэн юун бичиг вэ?
- Энд “Аугсбургийн Иоганн Ротштейн 1606 онд энэ авдрыг урлав” гэж бичсэн байна.
- За, муугүй л боллоо. Гэхдээ энэ бүгдийг яаж тайлбарлах вэ, ахмад Баркли? Энэ лааны суурийг алтаар хийсэн бололтой. Бидэнд зөндөө төвөг удсаны төлөө ямар ч гэсэн нэг юм авахнээ.
Эллердайс лааны суурийг авахаар авдар руу тонгойход нь би хоромхон зуурт цамцны захнаас нь барин авч хойш нь татав. Энэ мөчөөс хойш би зөн совин байдаг гэдэгт нэг ч удаа эргэлзээгүй билээ. Магадгүй, яг тэр мөчид надад дундад зууны үеийн ямар нэгэн үлгэр домог санагдсан ч байж болох юм. Эсвэл би түгжээний дээд талаас зэвтэй огтхон ч төсгүй, ямар нэгэн улаан өнгөтэй зүйл цухуйж байхыг гэнэт харсан байж ч болох юм. Юутай ч гэсэн зөн совин л надад юу хийхийг минь хэлж өгсөн гэдэгт Эллердайс бид хоёр итгэж билээ.
- Энд ямар нэгэн чөтгөр шулмын юм байна! гэж би дуу алдав. – Тэр буланд байгаа таягийг надад аваад өг дөө.
Энэ бол матмал бариултай жирийн таяг байв. Би түүгээр лааны суурийг дэгээдээд өөр рүүгээ татлаа. Гэтэл тагны дээд талаас гялалзсан ган соёо цухуйж, судалтай том авдар зэрлэг араатан адил бидэн рүү ярзайх нь тэрээ. Хүнд таг нижигнэн хаагдахад хананд өлгөсөн тавиур доргиж, шилэн аяганууд жингэнэн дуугарав. Эллердайс байдгаараа салгалан ширээний өнцөг дээр лагхийн суулаа.
- Ахмад Баркли, та миний амийг аварлаа хэмээн удаан дуугүй суусны эцэст дуугарав.
Ингэж бид хөгшин дон Рамиресийн эзэмшиж байсан судалт авдрын нууцыг мэдэж билээ. Терра Фирма болон Верагуагаас дээрэмдсэн үнэт эрдэнэсээ мань испани эр ингэж хадгалж байжээ. Үүнийг хулгайлсан хулгайч лааны алтан суурийг бусад үнэт эрдэнэсээс нь ялгаж чаддаггүй. Суурийг авах яг тэр мөчид аймшигт пүрш үүргээ гүйцэтгэж, ган соёонууд нь тархийг нь бяцалдаг байна. Цохилт маш хүчтэй учир үхдлийг хойш нь шидээд, авдар өөрөө хаагддаг ажээ. Хэчнээн хүн Аугсбургийн зальтай механикчийн бүтээлд үрэгдсэн бол гэсэн бодол миний толгойд гялсхийн орж ирэв.
Аймшигт судалт авдрын түүхийг бодож үзээд би шийдвэрээ гаргалаа.
- Мужаан, чи гурван усан цэрэг нааш нь дуудаж авчраад авдрыг тавцан руу гарга.
- Сэр, та түүнийг далай руу хаях гэж байна уу?
- Тиймээ, Эллердайс. Би огтхон ч мухар сүсэггүй хүн. Гэвч энэ ертөнц дээр нэг ч далайчин тэвчиж үл чадах тийм зүйлс байх юм.
- Ахмад аа, Бразилийн тэр дарвуулт онгоц шуурганд яагаад тэгж их зовсон нь одоо л ойлгомжтой боллоо. За тэр, барометр ч унаж байна. Сэр, бид яг цагт нь амжиж авдарнаас салах юм байна.
Бид усан цэргүүдийг ирэхийг ч хүлээсэнгүй, гурвуул авдрыг тавцан дээр чирч гаргаад хашлага давуулан шидлээ. Ус цацран хөөрч, судалт авдар далайн ёроол руу одов. Тэрээр одоо ч тэндээ хэвтэж байгаа буй заа. Хэрэв өнөө үед далай ширгэн татарч байгаа нь үнэн аваас тэр хачин судалтай авдрыг олоод түүний нууц руу нэвтрэхийг оролдох тэр хүний хөөрхийлөлтэй хувь заяанд би эртнээс гашуудан сууна.