Thursday, January 24, 2008

Би монгол хэлээ мэддэггүй...

Бүтэн арван жил монгол хэлний хичээл заалгасан, хэдэн арав байтугай зуугаар тогтохгүй ном уншсан гээд л өөрийгөө хирэндээ монгол хэлээ гайгүй сайн мэддэг гэж тоодог байлаа. Харин тэр амьдралын арван жилээ зориулан байж сурсан монгол хэлний дүрэм маань өөрчлөгдчихөж. Эсвэл би заасан хичээлийг буруу сурсан бололтой.
Жишээлэхэд, үгийн дунд орсон ж, ч, ш-ийн дараа и бичнээ гээд л тогтоогоод, хэрэглээд байсан дүрэм маань үйлчлэхээ байсан байна.
“Хасчихаад” гэж бичиж дадсан бол одоо “хасчхаад” гэж бичнэ. Цаашилбал:
Буруу: “авчихаад”, Зөв: “авчхаад”
Дүрмүүдийг нь эс дурдаад миний бичиж сурснаас өөрөөр бичих ёстой үгүүдийг дурдвал:
Буруу: “авая”, Зөв: “авъя”
Буруу: “үзэе”, Зөв: “үзье”
Буруу: “идэе”, Зөв: “идье”
Буруу: “уул руу”, Зөв: “уулруу”
Буруу: “сургууль руу”, Зөв: “сургуулируу”
Буруу: “гэр рүү”, Зөв: “гэрлүү”
Өөрөөр хэлбэл, руу, рүү, луу, лүү-г тусад нь бус залгаж бичдэг болсон байна шүү. Анхаараарай. Уг нь голлуу, гэрлүү гэж ярихаас биш бичдэггүй байсан, өөрчлөгдсөн байналээ.
Буруу: “хэрэглэгчиддээ”, Зөв: “хэрэглэгчдэдээ”
Буруу: “шаагиж”, Зөв: “шаагьж”
Буруу: “шуугиж”, Зөв: “шуугьж”
Буруу: “сурвалжлага”, Зөв: “сурвалжилга”
Буруу: “гарагийн”, Зөв: “гаргийн”
Буруу: “хогийн сав”, Зөв: “хогны сав”
Буруу: “галвын”, Зөв: “галавын”
Буруу: “төлвийн”, Зөв: “төлөвийн”
Буруу: “шалгалтанд”, Зөв: “шалгалтад”
Буруу: “төвөг”, Зөв: “түвэг”
Бас “ажиллагсад” гэдэг үгийн утгыг бид огт буруу хэрэглэдэг юм байналээ. Энэ үг нь угтаа “ажиллаж байсан хүмүүс” гэсэн утгыг илэрхийлдэг. Өөрөөр хэлбэл яг одоо ажиллаагүй хүмүүс. Харин одоо ажиллаж байгаа хүмүүсийг “ажиллагчид” гэж нэрлэж болох гэнэ. Мөн “төвшин” гэдэг нь төлөвийг илэрхийлдэг бол “түвшин” гэдэг нь level.
Бас: хаяя, оёё, уяя гэж бичих нь зүйтэй. “Хичнээн” гэж бус “хэчнээн”, “нилээд” биш “нэлээд” гэх нь зөв. Гэх мэтчилэн бичээд байвал дуусахгүй бололтой. Монгол хэлний дүрмээ дахиж үзэхээс.

2 comments:

Barimalch said...

odoo uyed angli helnii hajuugiin noloonoos bolj Mongol helnii ayalga oorhilogdood zasvaruud hiigdej baigaa baih, medeej tov, buriad, ovormongolchuud bugd ih oor aylgatai uchir bugdiinh n usgiin durem mash oor l baigaa baih tegeed hajuugaar n 2 dahi helnii noloo ihesdeg.

Anonymous said...

За монгол хэлээ дахин сурахаас аргагүй болсон шиг байна дөө. Харин энийг чамд хэн заасийн? Чи өөрөө одоо бага ангийн сурагч уу, гүй юу? Эсвэл тэдэнд ийм юм зааж байгаамуу?